PHẦN BẢY
THI CA, VÃN LA VANG
I. THI CA LA VANG
1. THƠ JMT (LINH MỤC JOSEPH MARIA NGUYỄN VĂN THÍCH)
/LỜI CẦU CÙNG ĐỨC MẸ LA VANG[1]
Lạy ơn Đức Mẹ La Vang
Xin nghe con mọn thở than mấy lời:
Xin nghe con mọn thở than mấy lời:
Mẹ là Mẹ Chúa Ngôi Hai
Muôn vàn thần thánh không ai sánh cùng.
Muôn vàn thần thánh không ai sánh cùng.
Mẹ tuy hiển hách ngàn trùng
Nhưng mà Mẹ cũng đầy lòng thương thay.
Nhưng mà Mẹ cũng đầy lòng thương thay.
Mẹ đã chọn lấy chốn nầy
Gót thiêng bước đến còn đầy ơn thiêng.
Gót thiêng bước đến còn đầy ơn thiêng.
Người bệnh tật, kẻ ưu phiền
Cầu liền đặng đã, xin liền đặng vui.
Cầu liền đặng đã, xin liền đặng vui.
Dập dìu kẻ tới người lui
Trong Nam ngoài Bắc mọi người giáo lương
Trong Nam ngoài Bắc mọi người giáo lương
Ơn phần xác, ơn phần hồn
Nào ai cầu Mẹ mà không đắc lời.
Nào ai cầu Mẹ mà không đắc lời.
Lạy Mẹ là Mẹ Chúa Trời
Mà Mẹ lại cũng Mẹ loài người ta.
Mà Mẹ lại cũng Mẹ loài người ta.
Cúi xin xuống phước hà sa
Đoái thương con cái thiết tha khẩn cầu
Đoái thương con cái thiết tha khẩn cầu
Này con quỳ gối cúi đầu
Trước bàn thờ Mẹ xiết bao ước nguyền
Trước bàn thờ Mẹ xiết bao ước nguyền
Xin cho con đặng bình yên
Giữ gìn ơn thánh vẹn tuyền thủy chung.
Giữ gìn ơn thánh vẹn tuyền thủy chung.
Cho con ghét tội hết lòng
Mến đàng phước đức ra công sửa mình
Mến đàng phước đức ra công sửa mình
Cho con một dạ đinh ninh
Kính thờ một Chúa hết tình thảo ngay.
Kính thờ một Chúa hết tình thảo ngay.
Này con dâng tấm lòng này
Một niềm mến Mẹ từ rày về sau.
Một niềm mến Mẹ từ rày về sau.
Lòng con rày chỉ ước ao
Chết trong tay Mẹ phước nào lớn hơn.
Chết trong tay Mẹ phước nào lớn hơn.
Lại xin Mẹ cũng xuống ơn
Giữ gìn cha mẹ nhà con yên hàn.
Giữ gìn cha mẹ nhà con yên hàn.
Xin cho nước trị dân an
Nơi nơi nghe tiếng Evang giảng truyền.
Nơi nơi nghe tiếng Evang giảng truyền.
Những người sầu não tật nguyền
Xin cho đều đặn bình yên xác hồn.
Xin cho đều đặn bình yên xác hồn.
Muôn vàn xin nhậm lời con
Lại cho con đặng một ơn riêng nầy...
Lại cho con đặng một ơn riêng nầy...
(Xin ơn gì thì nói)
Lẽ nào ra khỏi nơi đây
Mà con lại chẳng lòng đầy cậy trông.
Mà con lại chẳng lòng đầy cậy trông.
Con xin cảm tạ muôn trùng
Vì con biết Mẹ sẵn lòng với con.
Vì con biết Mẹ sẵn lòng với con.
Còn trời còn nước còn non
Con còn cầu khẩn Mẹ còn đoái thương.
Con còn cầu khẩn Mẹ còn đoái thương.
Nay con từ biệt thánh đường
Thân tuy cách đó dạ thường mến đây.
Thân tuy cách đó dạ thường mến đây.
Chốn nầy, ngày nầy, hội nầy
Lòng nầy ghi tạc dám phai đá vàng.
Lòng nầy ghi tạc dám phai đá vàng.
Lạy ơn Đức Mẹ La Vang
Xin nghe con mọn thở than mấy lời.
Xin nghe con mọn thở than mấy lời.
2. THƠ HOÀNG ANH MAI
THƯƠNG NHỚ VỀ LA VANG[2]
(Chép lại lời chị Ly Hương)
Quê em ở Quảng Trị
Nghèo, nhưng có La Vang
Nơi thời xưa cấm đạo
Mẹ hiện ra rõ ràng
Bênh vực người giáo hữu
Phù hộ cả dân làng.
Nay có đền La Vang
Nhà thờ thật cao sang
Sau lưng thì đồi núi
Trước rải rác xóm làng.
Không biết bao ơn lạ
Mẹ ban cho tỏ tường.
Không kể giáo hay lương
Ai xin đều được cả.
Cỏ cây hay gạch đá,
Nước giếng là thuốc tiên
Nhờ Mẹ rất linh thiêng
Chữa bệnh đều lành đã.
Toàn dân nước Việt Nam
Yêu mến Mẹ La Vang
Ba năm về đại hội
Đông vô số vô vàn.
...
Nay em ở Quảng Nam
Em nhớ mãi La Vang
Quê xưa nghèo mong mỏi
Trông gặp ngày vinh sang.
Em nhớ những chiều mưa
Chị em vào đền thờ
Chấp tay quỳ lạy Mẹ
Xin thương xót tuổi thơ.
Cho quê hương giàu có
Cho khoai lúa tốt mau
Nước nhà hết giặc giã
Cha mẹ khỏi ốm đau.
Em nhớ những đêm trăng
Đàn trẻ chạy tung tăng
Chơi xung quanh đền Mẹ
Cười vang bóng chị Hằng.
Rồi em nhớ trưa nao
Khăn gói bước lên tàu
La Vang chìm khuất bóng
Buồn lệ thấm khăn lau.
Năm nay kiệu La Vang
Trông quê Mẹ mơ màng
Đi lấy chồng xa cảnh
Thương nhớ về La Vang.
3. THƠ XUÂN LY BĂNG (ĐỨC ÔNG GB. LÊ XUÂN HOA)
LA VANG THÁNH ĐỊA[3]
Đây La Vang thánh địa
Dừng bước lại khách ơi!
Khách có nghe tiếng gió rít chân đồi
Lời kể lể rừng hoa sim lá rụng...?
Khách có nghe nhạc thuỳ dương lồng lộng
Suối tre vàng theo gió chảy chiều mơ...?
Khách có nghe lời kinh nguyện đền thờ
Theo tháp trắng trời cao lên bát ngát...?
Khách có nghe sớm chiều chuông ca hát
Rất ngọt ngào, đưa tình Mẹ, khách ơi?
Có một thời,
(Chuyện gần hai thế kỷ)
Khách ơi
Dừng chân tôi kể một lời khách nghe:
Truyền rằng thuở ấy sơn khê
Tương tàn cốt nhục, tư bề gươm đao.
Tương tàn cốt nhục, tư bề gươm đao.
Trách ai đưa chuyện thế nào
Để ai nông nổi gây bao thương tình
Để ai nông nổi gây bao thương tình
Thừa Thiên, Quảng Trị, Quảng Bình
Lệnh truyền “Sát Tả”, não tình dân con.
Lệnh truyền “Sát Tả”, não tình dân con.
Xương trắng bãi, máu loang cồn,
Xóm làng tan nát, thánh đường tiêu ma.
Xóm làng tan nát, thánh đường tiêu ma.
Đau lòng trẻ, khổ thân già,
Eo óc tiếng gà dắt díu nhau đi.
Eo óc tiếng gà dắt díu nhau đi.
Con đường vô định biết chi
Cây đa Bến Cộ hay khi nào về.
Cây đa Bến Cộ hay khi nào về.
Nắng mưa sương gió dãi dề
Ôm cây thánh giá lòng tê tái lòng...
Ôm cây thánh giá lòng tê tái lòng...
Bỗng một hôm chiều rừng,
Âm u ngàn gió lá!
Có đoàn người là lạ
Thiểu não kéo về đây...
Trên trời có một đám mây,
Đồi hoa sim tím sương bay ít nhiều.
Rồi từ đó chiều chiều
Rồi từ đó đêm đêm
Rừng vang lời kinh nguyện
Nhạc lên rung khí quyển
Suối lệ chảy chan hòa
Náo động cả gần xa
La vang cùng sông núi.
Một đêm kia khách hỡi!
Có Bà áo trắng hiển linh
Huy hoàng bên một cổ đình cành đa.
Huy hoàng bên một cổ đình cành đa.
Tay tiên ẵm Chúa nõn nà,
Hào quang thiên sứ giải ra một vùng.
Hào quang thiên sứ giải ra một vùng.
Miệng Bà ngọt ánh trăng trong:
“Con ơi hãy cứ vững lòng cậy tin!
“Con ơi hãy cứ vững lòng cậy tin!
Gian truân chịu, dạ bằng yên,
Lời xin Mẹ đã một niềm ghi sâu
Lời xin Mẹ đã một niềm ghi sâu
Từ nay ai đến kêu cầu
Nơi này Mẹ sẽ giải mau ưu phiền.
Nơi này Mẹ sẽ giải mau ưu phiền.
Tay phàm bẻ lá vườn thiêng,
Dành khi lam chướng thấy quyền diệu linh”.
Dành khi lam chướng thấy quyền diệu linh”.
Dứt lời Bà nhẹ biến hình
Bâng khuâng gió tiễn hương trinh về trời.
Bâng khuâng gió tiễn hương trinh về trời.
Rồi từ đó khách ơi!
Đoàn di cư tị nạn
Lập nương rừng đốn cây làm gỗ lán
Xây dựng lại cuộc đời.
Ơn thiêng liêng đã lành được bởi trời
Nguồn sinh lực hào hùng không xiết kể.
Non nước này là của riêng Đức Mẹ,
Danh tiếng đồn khắp sông núi gần xa.
Lộc trời xuống tựa sương sa,
Giáo lương tấp nập bao la hội về.
Rừng già chứng chuyện năm tê,
Đêm đêm trút lá nằm nghe ơn lành.
Đồi hoa sim tím trở mình
Chiều mơ lại chuyện hiển linh năm nào.
Khách nhìn lòng thấy nao nao
Dừng chân thánh địa bước vào cửa thiêng
Mênh mông đẹp ý siêu huyền...
4. THƠ KIM BÔI
TỨC CẢNH[4]
Nghìn dặm quan san viếng Mẹ hiền
Nước non tô điểm cảnh thiên nhiên.
Rừng xanh kết tán che thần tích,
Cát trắng chăng thềm vọng dấu thiêng.
Bảo tự chuông ngân chiêu đạo thánh,
Linh kỳ gió cuốn giục hồn chiên.
Thuấn nhuần hoa cỏ ơn Trinh Mẫu
Lưu giữa càn khôn tiếng diệu huyền
5. THƠ TAO QUANG
ƯỚC VỌNG[5]
Tôi muốn đến La Vang
Xem cát bụi bay vàng
Bôi hoen màu áo Mẹ
Nhuộm đỏ cánh rừng hoang.
Nhưng dặm đường cách trở
Tình dâng lên đầy vơi
Ánh sao huyền bỡ ngỡ
Nuốt những mảnh tim tôi.
Mà chiều nay nắng đổ
Gió ngàn lướt mái hiên
Mây về giăng lối ngõ
Chạnh nhớ bóng Mẹ hiền.
Mẹ ơi! Hoa còn nở,
Giữa lúc ánh chiều tan.
Lòng người chia muôn ngã
Với những giấc mộng tàn.
Con ước trông gặp Mẹ
Gởi những khúc triều ca.
Hận sầu vương thế hệ
Muốn yêu Mẹ thiết tha.
Dâng Mẹ mớ tuổi thơ
Gởi trọn mối tình xưa
Mối tình đầu thơ dại
Rung lên những tiếng tơ.
Tôi muốn băng ngàn dặm
Tìm đến phương trời nao
Gặp Người tôi say đắm
Đẹp hơn ánh trăng sao.
Chim ơi về đâu thế
Chồn chân mỏi cánh chưa?
Hãy đo đường thiên lý
Về mến Mẹ say sưa.
6. THƠ MAI Y THỌ
LẦN ĐẦU CON ĐẾN[6]
Con về bên Mẹ La Vang
Lung linh hoa nắng liễu ngàn thướt tha
Lung linh hoa nắng liễu ngàn thướt tha
La Vang đất Mẹ bao la
Tình thơ thắm đẵm mặn mà ý quê
Tình thơ thắm đẵm mặn mà ý quê
La Vang Kiều Nữ - Sao Khuê!
Bước chân huyền diệu, Người về từ đâu?
Bước chân huyền diệu, Người về từ đâu?
Ngỡ ngàng như thể chiêm bao
Cây đa đài cổ xôn xao lá tầng.
Cây đa đài cổ xôn xao lá tầng.
Nhiệm tình. Hoan lạc... Châu rưng
Bên Linh nhan Mẹ ngát lừng ân thiêng.
Bên Linh nhan Mẹ ngát lừng ân thiêng.
Vạn hồn lương, giáo, không riêng
La Vang kết ước duyên thiêng đất trời.
La Vang kết ước duyên thiêng đất trời.
Gối quỳ trầm lắng Mẹ ơi
Lần đầu con đến bên trời La Vang.
Lần đầu con đến bên trời La Vang.
7. THƠ MAI THÀNH (Nữ tu Bùi Thị Như Kha)
ÁNH HƯƠNG DÂNG ĐỨC MẸ LA VANG [7]
Đã về đây, đoàn con yêu vạn quốc,
Ngập cõi bờ Thánh địa, lửa hè chang.
Ngước mắt nhìn nhan thánh Mẹ La Vang,
Kính dâng Mẹ, ngọn thủy triều hoan hỷ,
Một lời kinh xuyên qua hai thế kỷ,
Đang vùng lên rung động cả đất trời.
Lời kinh hòa nước mắt với nụ cười,
Những giai điệu khổ sầu cùng ân lộc,
Với điệu múa cung đình màu bích ngọc,
Cuộn sóng vào nước mắt ba dòng sông,
Muôn trái tim, một điệu hát vang ngân,
“Như song lộc triều nguyên ơn phước cả”
Dù chỉ cơm khô, với bình nước lã,
Dù giường sỏi đá, mảnh chiếu thô sơ,
“Khách sạn nghìn sao” hạnh phúc vô bờ,
Bên bóng Mẹ, ôi bình an khôn tả!
Đến nơi đây không tranh hùng tranh bá,
Không đua chen, đọ sức, chỉ sấp mình,
Giáo và lương cùng một dạ đinh ninh,
Càng thương nhau càng tiến gần đến Mẹ.
Dù gần, xa, hòa chung bao thế hệ,
Một điệu đàn, giáo sĩ cạnh giáo dân,
Với thanh niên, bô lão một băng tần,
Cùng trẻ thơ bên những người tận hiến.
Hướng về Mẹ... trái tim vô giới tuyến,
Đang ẵm ôm những đầu cúi chân quì,
Những vừng đông và mọi ánh tà huy,
Mọi giọt mồ hôi, nỗi niềm, khao khát.
Quyện vào nhau thành bài ca duy nhất,
Chuyển cho con, Đấng Cứu Độ Muôn Dân.
Đấng Vĩnh Hằng, Đấng Vô Thủy Vô Chung,
Yêu nhân thế với trái tim bất tử.
Mẹ là Đấng không bao giờ thất hứa,
Luôn trợ phù giáo hữu khắp muôn phương,
Đây đoàn con, Giáo hội với Quê Hương,
Cùng thế giới tiến vào thiên kỷ mới.
Mẹ La Vang! Một mùa xuân vời vợi!
8. THƠ TRĂNG THẬP TỰ (LINH MỤC VÕ TÁ KHÁNH)
BÊN TƯỢNG ĐÀI MẸ LA VANG[8]
Sáng dậy lên đường, ai gọi chuông?
Cung đàn thánh thót, nhạc thần buông.
Mẹ đưa mắt dõi theo từng bước,
Mẹ đợi chờ con cuối dặm trường.
Con về kính Mẹ, lễ Truyền Tin,
Thiên sứ Gabriel lặng lẽ nhìn.
Thánh địa La Vang, đường vạn dặm,
Lòng con nhớ Mẹ, nhớ như in.
Và khi rừng thẳm đón chuông chiều,
Con đã về đây với Mẹ yêu.
Muốn nói ngàn lời nhưng bỗng lặng,
Nhìn thôi đã nói biết bao nhiêu.
Nghe Mẹ và nghe cả dưới kia,
Rừng đêm dội lại tiếng tàu khuya.
Rừng khuya thăm thẳm, đường đêm lạnh,
Mẹ dắt đưa đi, Mẹ dẫn về.
9. THƠ ĐÌNH BẢNG (LÊ ĐÌNH BẢNG)
LA VANG MỘT NGÀY, MỘT ĐỜI[9]
Kính dâng Mẹ La Vang.
Kỷ niệm 100 năm Đại Hội lần I (1901-2001)
Kỷ niệm 100 năm Đại Hội lần I (1901-2001)
Trăm năm trước, những ai về Dinh Cát
Về Cổ Vưu, Cây Da, ghé Hội Yên
Những nhà thờ - họ đạo, xóm làng bên
Cờ xí rợp mấy vùng quê lương, giáo.
Người ở Kinh ra, cân đai, áo mão
Kẻ Đàng ngoài vô, thanh lịch, đài trang
Qua truông nhà Hồ, vượt phá Tam Giang
Chốn heo hút bỗng dập dìu phường phố.
Đợi con nước, tuần trăng, xem quỳnh nở
Tháng Tám mùa Thu, đến hẹn lại lên
Trăm nẻo về, cùng một bến đông ken
Muôn ngã rẽ chảy đầy nguồn sông Mẹ.
Đâu phải đợi đến bây chừ, mới kể
Chuyện binh đao dằng dặc, chả ai ngờ
Giữa thâm sơn cùng cốc ấy, ngày xưa...
Mẹ hiện đến để phò nguy cứu khổ
Bởi những phân ly, đọa đày, cơ nhỡ
Bởi những gánh gồng, tay xách, nách mang.
Mẹ bỏ trời cao
Mẹ xuống thế gian
Mẹ chọn La Vang
Làm nhà Mẹ ở
Dưới cội đa già, bản thôn, rừng rú
Mai sớm, chiều hôm
Tiếng hát, lời kinh
Một gia tài của lòng đạo, đức tin
Đã bén rễ sâu, gốc bền, từ đấy...
Chừ, non bạc triều dâng, sông suối chảy
Chừ, La Vang “Thành phố ngã ba đường”!
Ôi, con đường tơ lụa của hành hương
Những chuyến trở về tâm linh thiêng thánh.
Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh
Góp chuyện gần xa, thưa gửi Mẹ mình
- “Chúng con còn vượt biển, sóng lênh đênh
Ngước trông lên, Mẹ là ngôi sao sáng”!
Mau lên nhé, kẻo lâu ngày chầy tháng
Kẻo chậm chân, vơi cạn hết dầu đèn
Kẻo muộn màng khi chàng rể kề bên
Lại cuống quýt mà lo ra, chểnh mảng
Hôm nay, gió đã dừng, cây đã lặng
Chúng con về, góp gạo, thổi cơm chung
Líu ríu bên nhau, bếp lửa bập bùng
Nghe bốn phía ngân vang âm phế tích
Mỗi viên đá còn tươi nguyên máu thịt
Cỏ lau reo, hay hồn vía bao đời?
Mỗi thầm thì từ mạch giếng sâu khơi
Mỗi dấu vết, mỗi kinh qua lịch sử...
Mẹ vẫn đứng cùng phong rêu, quá khứ
Hai trăm năm, phơi rát mặt gió Lào
Cháy lòng con bao nỗi nhớ xôn xao
Mỗi khi đếm từng mùa đi, thay lá.
Mẹ vẫn đứng, làm cây cao bóng cả
Để nương che con cái Mẹ đi, về
Người, mỗi người thêm một chốn, đôi quê
Mẹ của trăm con lên rừng xuống biển.
Mẹ ơi Mẹ, đoái nghe con cầu nguyện
Chút buồn vui, u uẩn rất thật lòng
Cả đời con, những chín nhớ, mười mong
Cứ đau đáu một niềm riêng, chưa ngỏ
Được sống thác, được phù trì, nâng đỡ.
Này tràng châu, hai thế kỷ rền vang
Vui thương mừng dệt thành chuỗi La Vang
Trong gió mùa Thu, Mẹ ru con ngủ.
Đêm nay, với người thập phương, tứ xứ
Con ngây ra như đứa trẻ được quà.
Trăm năm rồi, như vừa mới hôm qua
Lại lên bến xuống thuyền, vui rộn rã.
Mẹ là Mẹ của chúng con, tất cả
MẸ LA VANG - MẸ GIÁO HỘI VIỆT NAM.
10. THƠ TRẦN QUANG CHU
GIÃ BẠN[10]
Thôi nhé, giờ đây tạm biệt rồi
Người thì lên ngựa, kẻ về xuôi.
Thu sang lá rụng, mưa chưa tới
Mà lệ âm thầm như muốn rơi.
Thôi nhé, người ơi lên Tây Nguyên
Trong gió đường xa vẳng giọng khèn.
Nhớ mãi em ơi màu thổ cẩm,
Rượu cần, chum ché, nhạc cồng chiêng...
Đường ra miền Bắc còn xa lắm,
Gấp chuyến xe đi, vội chuyến tàu
Mai mốt ghé qua miền giáo phận,
Nhớ thăm Phát Diệm, viếng Bùi Chu.
Em ạ, ngày mai tàu xuôi Nam
Giữ thơm hương vị lúa đồng bằng
Chín nhánh Cửu Long đều ra biển
Lo gì Sông Hậu nhớ Tiền Giang.
Ngày mai theo em về Quảng Thuận
Cũng có La Vang ở xứ người.
Thanh long trái đỏ, chùm nho tím,
Ngọt mát Thạch Hà, Hạnh Trí ơi!
Nha Trang biển được mùa không nhỉ?
Chim én bay xa, sông bạc đầu.
Vách núi cheo leo, người thiếu phụ,
Chờ chồng thuở trước đứng vọng phu.
Thôi nhé, người ơi về Bà Rịa,
Nông trường đất đỏ, nắng vàng hoe.
Đã tới mùa bắp non chưa nhỉ?
Tháng nào cạo mủ, tưới cà phê?
Em ạ, giờ đây mình chia tay
Xuôi tàu Thống Nhất tới Đồng Nai.
Em có về Phương Lâm, Định Quán,
Chờ tôi ở ngã ba Dầu Giây.
Xin tiễn chân người ra hải ngoại,
Trời thu nắng gắt bỗng mây giăng.
Người ơi, phương ấy giàu sang lắm,
Nhớ gì quê mẹ bữa cơm măng?
Thôi nhé, con chào Mẹ La Vang,
Nhét vội ba lô bó lá vằng
Kẻo lỡ mai kia trời trở gió
Lòng con thánh dược chảy tâm can.
Thôi nhé, giờ đây tạm biệt rồi,
Người về Gia Định ghé tôi chơi.
Hăm mốt, Phan Xích Long, Phú Nhuận
Buồn vui quê Mẹ kể liên hồi.
**************************************
[1] Tb VÌ CHÚA. SỐ 91. Ngày 05.08.1938, tr.1.
[2] Tập thơ CẢM THÔNG. T Mary Hoàng Mai Anh. Vinh Sơn Đà Nẵng phát hành 1958. Tr.26,27,28
[3] Ns ĐỨC MẸ HẰNG CỨU GIÚP. Số 159. Tháng 08.1962, tr.240.
[4] Ns ĐỨC MẸ LA VANG. Số 12. Tháng 08.1962, tr.80.
[5] Ns ĐỨC MẸ LA VANG. Số 8. Tháng 04.1962, tr.61,62.
[6] TUYỂN TẬP THO LA VANG – Kỷ niệm 200 năm Đức Mẹ hiện ra tại La Vang. Hướng Dương. 84.
[7] Tập thơ HƯƠNG NGUYỆN. Mai Thành. Tr.116,117,118.
[8] Tập thơ LA VANG NGÀN DẶM VIỆT NAM. Trăng Thập Tự. 1998. Tr.87.
[10] Tập thơ LA VANG QUÊ MẸ TRONG TRÁI TIM. Trần Quang Chu. Tr.150,151.
II. VÃN LA VANG
LA VANG SỰ TÍCH VÃN[11]
Trời sinh cái chốn lạ lùng:
Tự nhiên giữa núi nên cung Chúa Bà:
Tự nhiên giữa núi nên cung Chúa Bà:
Truyền rằng có một cây đa,
Mọc lên giữa núi diềm dà tốt tươi
Mọc lên giữa núi diềm dà tốt tươi
Ngày thì hạc phụng dạo chơi,
Đêm thì hổ báo chầu nơi linh hoàng.
Đêm thì hổ báo chầu nơi linh hoàng.
Chốn này thanh vắng nghiêm trang,
Hai bên khe ruộng giữ làng La Vang.
Hai bên khe ruộng giữ làng La Vang.
Bên lương chức dịch nhộn nhàng,
Đắp nền thờ vọng rào hàng sơ li.
Đắp nền thờ vọng rào hàng sơ li.
Rằng: nầy một chốn uy nghi,
Ngoại mình khấn vái điều gì cũng linh.
Ngoại mình khấn vái điều gì cũng linh.
Dân thôn chớ khá nại tình,
Công lao khó nhọc thần linh phù trì.
Công lao khó nhọc thần linh phù trì.
Qua đây thì phải kiêng vì,
Chốn nầy linh ứng nhiều khi lạ lùng.
Chốn nầy linh ứng nhiều khi lạ lùng.
Dầu ai vào chốn sơn trung,
Hễ đi đến đó nguyện cùng được an.
Hễ đi đến đó nguyện cùng được an.
Những người mót củi đốt than,
Cũng đều đến đó kêu van khẩn hoài.
Cũng đều đến đó kêu van khẩn hoài.
Dân ta chứ khá công nài,
Bứt tranh đốn củi để mai làm chùa.
Bứt tranh đốn củi để mai làm chùa.
Làm rồi khi ấy đi mua,
Hương đèn lễ vật dọn chùa sửa sang.
Hương đèn lễ vật dọn chùa sửa sang.
Dọn ra Thần, Phật hai hàng,
Lư hương bát nước nghiêm trang đề huề.
Lư hương bát nước nghiêm trang đề huề.
Làm rồi chức việc mới về,
Nhơn dân lao khó, ê hề bấy lâu.
Nhơn dân lao khó, ê hề bấy lâu.
Về nhà ngủ giấc canh thâu,
Tự nhiên mộng mị chiêm bao rập ràng:
Tự nhiên mộng mị chiêm bao rập ràng:
Trên chùa Thần Phật nhộn nhàng,
Về bắt chức dịch mấy làng xôn xao.
Về bắt chức dịch mấy làng xôn xao.
Rằng Thần rằng Phật lao đao,
Có Bà trên đạo phép cao lạ lùng.
Có Bà trên đạo phép cao lạ lùng.
Bà vào Bà đánh tứ tung,
Bao nhiêu Thần Phật đều tuôn ra ngoài.
Bao nhiêu Thần Phật đều tuôn ra ngoài.
Tiếng Bà thật đã linh oai,
Lư hương, bát nước, đền đài đều hư.
Lư hương, bát nước, đền đài đều hư.
Chức làng thức dậy lao lư,
Hỏi sao coi thử cũng như một điềm.
Hỏi sao coi thử cũng như một điềm.
Sáng mai chức việc đi liền,
Kêu nhau đến thử sự thiềng làm sao.
Kêu nhau đến thử sự thiềng làm sao.
Xét coi trong việc chiêm bao,
Hoặc hư hoặc thiệt thế nào cho yên.
Hoặc hư hoặc thiệt thế nào cho yên.
Đem nhau mới tới ngoại viên,
Thấy ngôi Thần Phật ngã nghiêng ngoài đàng.
Thấy ngôi Thần Phật ngã nghiêng ngoài đàng.
Kêu nhau khi ấy rộn ràng,
Kẻ sương người vác về làng cho mau.
Kẻ sương người vác về làng cho mau.
Tưởng rằng Thần Phật linh mầu,
Đem về cúng tế mấy lâu nay tròn.
Đem về cúng tế mấy lâu nay tròn.
Không hay Phật giả yêu ngôn,
Tiếc vàng quang thiếp, tiếc son, tiếc dầu
Tiếc vàng quang thiếp, tiếc son, tiếc dầu
Linh Bà người hóa phép mầu,
Thôi, ta phải kíp chạy mau về làng.
Thôi, ta phải kíp chạy mau về làng.
Cùng nhau bàn bạc rộn ràng,
Chùa này để cúng về đàng đạo nhơn.
Chùa này để cúng về đàng đạo nhơn.
Dở đi thì sợ người hờn,
Phá không dám phá thiệt hơn thể nào.
Phá không dám phá thiệt hơn thể nào.
Tiếc công dân sự lao đao,
Ăn làm ba tháng lại hao của tiền.
Ăn làm ba tháng lại hao của tiền.
Bây giờ Phật ở không yên,
Lo làm nơi khác tìm miền xứ Ran.
Lo làm nơi khác tìm miền xứ Ran.
Sai người xuống dưới Thạch Hàn,
Tìm ông đạo cựu hỏi han một lời
Tìm ông đạo cựu hỏi han một lời
Ông chức nghe tiếng làng mời,
Tức thì vội vã gót dời ra đi
Tức thì vội vã gót dời ra đi
Tới nơi hiệp mặt một khi,
Thuật ra tự sự vân vi cho tường.
Thuật ra tự sự vân vi cho tường.
Chỗ này linh ứng phi thường,
Chúng tôi xin cúng về đường đạo ông.
Chúng tôi xin cúng về đường đạo ông.
Chùa tranh một cái đã xong,
Vườn thời một bức trong vòng một nơi.
Vườn thời một bức trong vòng một nơi.
Bên ông gìn giữ cho Người,
Để lo vun quén tài bồi cây đa.
Để lo vun quén tài bồi cây đa.
Chỗ này là chốn Chúa Bà,
Cho nên Thần Phật quỉ ma kiêng dè
Cho nên Thần Phật quỉ ma kiêng dè
Ông chức khi ấy liền nghe
Về thưa bổn sở cũng y mấy lời.
Về thưa bổn sở cũng y mấy lời.
Bổn sở nghe nói liền cười,
Chúa Bà hóa phép ngoại người mới tin
Chúa Bà hóa phép ngoại người mới tin
Sai người lên ở giữ gìn,
Để lo kinh nguyện dầu đèn hôm mai
Để lo kinh nguyện dầu đèn hôm mai
Nay ta lo lắng thơ bài,
Phải làm mà gởi các nơi nhà dòng.
Phải làm mà gởi các nơi nhà dòng.
Cùng đều khắp các nhà chung.
Mấy đời mà có lạ lùng như ri,
Mấy đời mà có lạ lùng như ri,
Các người đều lãnh thơ đi,
Kẻ thời ra Nghệ, người đi Kinh thành.
Kẻ thời ra Nghệ, người đi Kinh thành.
Nghe thơ kể việc đành rành,
Thảy đều khen ngợi thánh danh Đức Bà.
Thảy đều khen ngợi thánh danh Đức Bà.
Tiếng đồn chóng thổi gần xa,
Thông qua biển cả huống là non sông.
Thông qua biển cả huống là non sông.
Chùa tranh mưa tạt gió lồng,
Bốn bề trống trải màn mùng cũng không.
Bốn bề trống trải màn mùng cũng không.
Người bèn ái ngại trong lòng,
Về thưa bổn sở để hòng tính phương.
Về thưa bổn sở để hòng tính phương.
Đi ra gần đỗi nửa đường,
Trên chùa Bà đã khiến sương vải vào.
Trên chùa Bà đã khiến sương vải vào.
Hai người buôn bán với nhau,
Tính toán giá vải trước sau cho rồi,
Tính toán giá vải trước sau cho rồi,
Mua rồi sắp sửa mọi nơi,
Để trong thùng nọ ngoài thời niêm phong
Để trong thùng nọ ngoài thời niêm phong
Dặn dò mai sớm rạng đông,
Đến đây sẽ trả cho xong giá tiền.
Đến đây sẽ trả cho xong giá tiền.
Hai người truyện vãn hàn huyên
Vải nầy tôi sắm để riêng may màn
Vải nầy tôi sắm để riêng may màn
Truyện rồi từ giã lên đàng,
Sớm mai lui lại hỏi han lấy tiền.
Sớm mai lui lại hỏi han lấy tiền.
Ông từ bỡ ngỡ nói liền,
Bữa qua đi khỏi vải tiền ai mua,
Bữa qua đi khỏi vải tiền ai mua,
Chốn này là chốn linh chùa
Đi ra cho khỏi, bèn xua tức thì.
Đi ra cho khỏi, bèn xua tức thì.
Mụ ấy mới nói một khi,
Không tin chú giở hòm nầy cho coi.
Không tin chú giở hòm nầy cho coi.
Giở ra thật đã hẵng lời,
Tiền đồng một bó, vải thời năm cây.
Tiền đồng một bó, vải thời năm cây.
Tức thì lấy trả tiền ngay,
Cùng ngồi nhắc lại cho hay sự tình.
Cùng ngồi nhắc lại cho hay sự tình.
Chú từ nghe nói thất kinh,
Về thưa cha sở cho minh việc nầy
Về thưa cha sở cho minh việc nầy
Bấy giờ cha sở mới hay
Kể trong các việc là ngày bữa qua
Kể trong các việc là ngày bữa qua
Liền lấy thơ gởi gần xa,
Đưa tin cho biết Đức Bà linh thiêng.
Đưa tin cho biết Đức Bà linh thiêng.
Nhận thơ liền đọc lên liền,
Kẻ nghe người đọc hiệp tình chung vui.
Kẻ nghe người đọc hiệp tình chung vui.
Thơ rằng: “Chúa Cả Ba Ngôi
Hộ phù giáo hữu, vài lời thông tin
Hộ phù giáo hữu, vài lời thông tin
Rằng: Đức Mẹ hiện xuống thánh đền
Bồng Thánh tử trọng nên là trọng
Đội mão vàng sang quá đổi sang.
Rất oai vang chữa người bệnh hoạn
Hóa phép lạ cứu kẻ gian nan,
Những chúng sinh lâm nạn khổ bức,
Đều nhờ Mẹ trăm thức nhiệm mầu
Dẫu lương giáo khắp xứ đâu đâu,
Đều đến đó khẩn cầu khấn vái
Chốn Sơn Đài thế giái âu ca
Có cây đa tươi tốt diềm dà,
Mọc trên rú nọ hiệu là La Vang,
Các làng phù hiệp tính toan
Làm chùa thờ phật hỉ hoan tấm lòng
Hay đâu sự rất đỗii lạ lùng
Bà hóa phép, Phật cùng tan tác,
Đi về bắt làng nước thất kinh.
Bấy giờ mới rõ biết sự tình,
Xin cúng lại chùa tranh một cái.
Bức thơ nầy gởi cho ai nấy,
Đặng thông tin việc ấy cho tường.
Ngợi khen Thánh Mẫu Nữ Vương,
Oai quờn phép tắc độ lường khoan nhơn”.
Nay thơ
Xem thơ mới biết nguồn cơn
Chọn nơi thanh vắng cao sơn cứu người.
Chọn nơi thanh vắng cao sơn cứu người.
Từ ấy đồn thổi khắp nơi
Bên lương bên đạo mọi người kính tin.
Bên lương bên đạo mọi người kính tin.
Từ quan cho đến dân tình
Không con không cháu khẩn nguyền cũng cho.
Không con không cháu khẩn nguyền cũng cho.
Thiên hạ nhiều kẻ âu lo
Dẫu đi không thấu cũng cho như lời
Dẫu đi không thấu cũng cho như lời
Miễn là kêu đến tên Người,
Xin Người phù hộ một nơi linh đền.
Xin Người phù hộ một nơi linh đền.
Dầu ai cúng bạc cúng tiền,
Gởi đem vào đó khẩn liền được an.
Gởi đem vào đó khẩn liền được an.
Bà nầy phép tắc khôn đang,
Chết rồi cho sống mạnh an như thường.
Chết rồi cho sống mạnh an như thường.
Có người thất vận lạc đường
Lâm cơn túng rối lo lường kêu xin.
Lâm cơn túng rối lo lường kêu xin.
Bà cùng dắt díu giữ gìn,
Đưa về đến chốn bình yên như lời.
Đưa về đến chốn bình yên như lời.
Có người vượt biển xa vời,
Lâm cơn sóng gió mở lời kêu van
Lâm cơn sóng gió mở lời kêu van
Bà cho gió lặng sóng tan,
Có lòng trông cậy trăm đàng được xuôi.
Có lòng trông cậy trăm đàng được xuôi.
Bất kỳ bất tiện ngái ngôi
Bất câu lương giáo khẩn rồi đặng yên
Bất câu lương giáo khẩn rồi đặng yên
Dầu ai bệnh hoạn tật nguyền,
Đến nơi đền ấy khẩn liền cũng cho.
Đến nơi đền ấy khẩn liền cũng cho.
Dầu ai miệng méo tay co
Dầu mà suyển tức hen ho lành liền.
Dầu mà suyển tức hen ho lành liền.
Ấy là Thánh Mẫu thượng thiên.
Chọn nơi thanh vắng giữa miền La Vang.
Chọn nơi thanh vắng giữa miền La Vang.
Ai lâm hoạn nạn gian nan
Đem lòng tin cậy đến van cùng Bà.
Đem lòng tin cậy đến van cùng Bà.
Kẻ thì trảy lá cây da,
Kẻ thì nhổ cỏ đem ra theo mình.
Kẻ thì nhổ cỏ đem ra theo mình.
Thuốc đâu hiệu nghiệm oai linh,
Cho bằng lá cỏ xung quanh đền Bà,
Cho bằng lá cỏ xung quanh đền Bà,
Bứt lâu trụi lá cây đa,
Cây lâu cũng rụi, nay đà mất tang.
Cây lâu cũng rụi, nay đà mất tang.
Miễn trong vườn thánh La Vang
Sim, me, tràm, chủi, lá vằng cũng hay
Sim, me, tràm, chủi, lá vằng cũng hay
Dầu lá nọ, dẫu cỏ nầy,
Đem về sắc uống, kíp chầy bệnh thuyên.
Đem về sắc uống, kíp chầy bệnh thuyên.
Giáo lương năng đến khẩn nguyền
Thấy nhà tranh tạm không yên tấm lòng.
Thấy nhà tranh tạm không yên tấm lòng.
Giáo nhơn Dinh Cát giúp công
Tiền dâng bạc cúng cũng không thiếu gì.
Tiền dâng bạc cúng cũng không thiếu gì.
Phen nầy chẳng dám diên trì,
Quyết làm đền ngói thay vì chùa tranh.
Quyết làm đền ngói thay vì chùa tranh.
Đã lâu phép lạ vang danh,
Bề trên coi bộ chưa đành vội tin.
Bề trên coi bộ chưa đành vội tin.
Truyền rằng: Đức Mẹ hiện hình
Tay bồng Ấu Chúa oai linh vô cùng.
Tay bồng Ấu Chúa oai linh vô cùng.
Cứu người vô chốn sơn trung
Khỏi lâm vuốt hổ, miệng hùm, răng beo
Khỏi lâm vuốt hổ, miệng hùm, răng beo
Truyện nầy hư thiệt khó theo,
Làm nhà ở đó cheo leo trăm bề.
Làm nhà ở đó cheo leo trăm bề.
Ra vào hiểm hóc gớm ghê,
Nhà thờ làm đó nào hề ai vô.
Nhà thờ làm đó nào hề ai vô.
Trước khi khỉ việc trình đồ
Để ta bàn tính hỏi dò bề trên.
Để ta bàn tính hỏi dò bề trên.
Bề trên bổn sở hai bên,
Bàn rồi đi với mấy tên theo cùng,
Bàn rồi đi với mấy tên theo cùng,
Đi lên vừa giữa sơn trung
Sai đàng lạc nẻo, lạ lùng thể nao.
Sai đàng lạc nẻo, lạ lùng thể nao.
Lại nghe tiếng cọp nghêu ngao,
Hồn bay phách lạc, xôn xao bồi hồi.
Hồn bay phách lạc, xôn xao bồi hồi.
Bây giờ trở đứng trở ngồi,
Ngồi đây cũng khốn, khứ hồi nan đi,
Ngồi đây cũng khốn, khứ hồi nan đi,
May đâu hai gã đồng nhi,
Kêu nhau hí hó mà đi tìm bò
Kêu nhau hí hó mà đi tìm bò
Hai ngài trong bụng bớt lo,
Hỏi han hai đứa chỉ cho khúc đàng.
Hỏi han hai đứa chỉ cho khúc đàng.
Lên vừa tới điện La Vang,
Thấy hình Đức Mẹ duông nhan tốt lành.
Thấy hình Đức Mẹ duông nhan tốt lành.
Nay đà mắt thấy đành rành,
Lòng bắt cảm động phục tình chẳng nghi.
Lòng bắt cảm động phục tình chẳng nghi.
Ra về trò chuyện vân vi,
Phen nầy ta phải tức thì lo toan.
Phen nầy ta phải tức thì lo toan.
Đền thờ Đức Mẹ La Vang
Phải xây chỉnh đốn, bạc vàng Chúa lo.
Phải xây chỉnh đốn, bạc vàng Chúa lo.
Nay mai ta phải làm thơ,
Để khuyên giáo hữu thuận tờ việc quan
Để khuyên giáo hữu thuận tờ việc quan
Nghe thơ ai nấy hỉ hoan,
Không tiền dâng cúng, sẵn sàng dâng công.
Không tiền dâng cúng, sẵn sàng dâng công.
Súc săng, gạch ngói gánh gồng,
Đàng xa khó nhọc, cũng không nề hà.
Đàng xa khó nhọc, cũng không nề hà.
Sáu năm ngày lụn tháng qua,
Nhà thờ xây lợp cũng đà sự thanh.
Nhà thờ xây lợp cũng đà sự thanh.
Nay lo đến việc lạc thành,
Sắm sửa soạn sành để kiệu cho luôn.
Sắm sửa soạn sành để kiệu cho luôn.
Khắp nơi dưới biển trên nguồn,
Thôn quê dinh liễu cũng đồng đua tranh
Thôn quê dinh liễu cũng đồng đua tranh
Kinh kia bài nọ tập tành
Chế bài cách kiểu cho hoanh đội hàng.
Chế bài cách kiểu cho hoanh đội hàng.
Cân y mão phục đoan trang,
Náp, hèo, cờ, quạt, lọng tàn ba đăng
Náp, hèo, cờ, quạt, lọng tàn ba đăng
Soạn sành tập luyện mấy trăng,
Mười ba tháng bảy lòng hằng đợi trông
Mười ba tháng bảy lòng hằng đợi trông
Có nơi nổi tính hăng nồng,
Lại thêm tập múa đội bông đội hèo.
Lại thêm tập múa đội bông đội hèo.
Người đi bộ, kẻ thuyền chèo,
Trên đất dưới nước, cứ theo phận mình.
Trên đất dưới nước, cứ theo phận mình.
Mười ba tháng bảy thanh minh
Cổ Vưu sở tại đến trình thưa cha:
Cổ Vưu sở tại đến trình thưa cha:
Chúng con xin kiệu Đức Bà,
Một vòng khắp họ kẻo mà nhớ thương.
Một vòng khắp họ kẻo mà nhớ thương.
Bấy lâu Mẹ ngự thánh đường,
Mai thì đưa Mẹ lên phường La-Vang.
Mai thì đưa Mẹ lên phường La-Vang.
Kiệu quanh khắp họ khắp làng,
Viếng thăm con cái họ hàng chúng con.
Viếng thăm con cái họ hàng chúng con.
Cha nghe họ nói thon von
Cũng cho như ý kẻo còn nhỏ to.
Cũng cho như ý kẻo còn nhỏ to.
Vậy thì đội ngũ kéo vô,
Truyền cho các chị các cô theo chầu.
Truyền cho các chị các cô theo chầu.
Hoa đèn sắm dọn đã lâu,
Nay đem đấu xảo, lại chầu một khi.
Nay đem đấu xảo, lại chầu một khi.
Dẩu ai có tập đội chi,
Hoặc đèn hoặc náp cũng thi tối ngày.
Hoặc đèn hoặc náp cũng thi tối ngày.
Họ nào kinh nguyện tập hay,
Đem vô đấu xảo, sánh bày chê khen.
Đem vô đấu xảo, sánh bày chê khen.
Cổ Vưu Ngô Xá đội đèn
Đem ra múa lộn, khá khen giải đầu.
Đem ra múa lộn, khá khen giải đầu.
Phủ Cam quyển sáo thổi chầu
Trống, đờn, sanh, quyển khá âu rập ràng
Trống, đờn, sanh, quyển khá âu rập ràng
Bố Liêu kinh nguyện chững chàng.
Cung hay giọng tốt khá đang thuông lề,
Cung hay giọng tốt khá đang thuông lề,
Kẻ Văn cờ ảnh đã bề
Hội ven cung cách ai chê được rày.
Hội ven cung cách ai chê được rày.
Họ nầy họ nọ sánh bày,
Hoa đèn trau dọn là ngày mười ba,
Hoa đèn trau dọn là ngày mười ba,
Truyền về mười bốn sáng ra
Giờ Dần giờ Mẹo các Cha dặn dò;
Giờ Dần giờ Mẹo các Cha dặn dò;
Họ nào đình trú ở mô,
Đêm ra hiệu lệnh phải lo ra dàn.
Đêm ra hiệu lệnh phải lo ra dàn.
Người ta trên bộ vô vàn,
Dưới sông dưới bến chứa chan thuyền đò.
Dưới sông dưới bến chứa chan thuyền đò.
Người qua kẻ lại trầm trồ,
Cùng nhau truyện vãn nhỏ to rộn ràng.
Cùng nhau truyện vãn nhỏ to rộn ràng.
Vừa nghe lệnh, thảy lặng an
Sắp đâu có thẻ, cứ hàng mà đi
Sắp đâu có thẻ, cứ hàng mà đi
Từ đàng quan tới rú ri,
Hai hàng đội ngũ uy nghi chững chàng
Hai hàng đội ngũ uy nghi chững chàng
Trống chiêng, pháo lói đầy vang,
Ca ngâm hát xướng nhịp nhàng êm tai.
Ca ngâm hát xướng nhịp nhàng êm tai.
Đỗi đàng ước bảy dặm dài
Người ta sắp đội gần hai phần đàng.
Người ta sắp đội gần hai phần đàng.
Các Cha lễ lạc vừa an,
Cũng đều áo mão sắp hàng đi ra.
Cũng đều áo mão sắp hàng đi ra.
Giữa thì lại có Đức cha,
Các thầy các chú điều hòa bước đi.
Các thầy các chú điều hòa bước đi.
Sáu giờ chuông đánh một khi
Mới xem bàn kiệu uy nghi rõ ràng.
Mới xem bàn kiệu uy nghi rõ ràng.
Cổ Vưu đội ngũ nghiêm trang,
Hầu cận bên bàn đưa Mẹ ngự lên.
Hầu cận bên bàn đưa Mẹ ngự lên.
Mặt trời mới mọc chênh chênh,
Nắng lò ánh giọi chói bên mặt người
Nắng lò ánh giọi chói bên mặt người
Đám mây đâu phút dạo chơi,
Khắp cả hướng trời im mát lạ thay!
Khắp cả hướng trời im mát lạ thay!
Để cho ai nấy đặng hay,
Nay thật là ngày Đức Mẹ đã ban.
Nay thật là ngày Đức Mẹ đã ban.
Kiệu vô vừa đến La Vang
Liền chưng ảnh Mẹ trên bàn đặt cao
Liền chưng ảnh Mẹ trên bàn đặt cao
Hoa đèn kế tiếp sắp vào,
Đoạn làm lễ hát, rồi sau phép lành.
Đoạn làm lễ hát, rồi sau phép lành.
Mười giờ cơ cuộc hoàn thành,
Lao xao liến xiến, lữ hành kêu nhau.
Lao xao liến xiến, lữ hành kêu nhau.
Người bẻ lá, kẻ hái rau?.
Đem về cất lấy khi đau mà dùng.
Đem về cất lấy khi đau mà dùng.
Kéo nhau vào tạ thánh cung,
Tuy dầu lui gót dạ không muốn về
Tuy dầu lui gót dạ không muốn về
Ơn trên đượm nhuần phủ phê,
Một phen viếng Mẹ, mựa hề dám quên.
Một phen viếng Mẹ, mựa hề dám quên.
[11] VÔ DANH THỊ. Đức cha Đôminicô Hồ Ngọc Cẩn sưu tầm, hiệu đính và xuất bản.
Tác giả Trần Quang Chu
