Toàn dân giết sâu bọ
Vũ Thế LongThời ông bà cụ kị tôi còn sống, cứ đến những ngày này, khi thấy bà nội tôi đong gạo nếp, mua men rượu, rửa thúng, chặt lá chuối, lá sen chuẩn bị làm rượu nếp là cả lũ hân hoan reo mừng chờ đợi ngày giết sâu bọ sắp đến.
Sáng sớm hôm ấy, gà gáy sáng, mắt nhắm mắt mở vừa lồm ngồm bò ra khỏi giường, xỏ chân vào đôi guốc mộc là Bà nội đã giục cả lũ mau mau ra súc miệng rồi còn kịp giết sâu bọ. Bà bảo “Sâu bọ phải giết vào buổi sáng thì mới công hiệu”. Mấy chị em tôi hí hửng vội vã múc gáo nước súc miệng qua loa rồi vào nhận phần. Bà chia cho mỗi dứa một bát rượu nếp thơm lừng vừa ngọt dịu lại có vị cay của rượu. Dùng đôi đũa tăm nhỏ xíu cẩn thận gắp cơm rượu bỏ mồm nhai từng hạt mọng nước men mà thấy ngất ngây. Một cảm giác say say lạ lùng không thể nào diễn tả được. Bà chia cho mỗi đứa mấy quả mận chua. Bọn tôi chấm muối nhai rồm rộp chảy nước dãi.
Bà bảo: “Các cháu ăn như thế thì sâu bọ sẽ chết hết. Trong người ai cũng có con sâu con bọ. Ngày hôm nay là mồng năm, ngày đầu hè nên không giết thì sâu bọ nó sinh sôi nảy nở”…Bà dạy thế thì biết thế chứ tôi cũng chẳng hiểu sâu bọ trong bụng người nó ra làm sao. Thấy bà cho ăn rượu nếp, ăn mận chua là khóai rồi. Lũ trẻ chúng tôi chỉ sợ lỡ ra nuốt phải cái hột mận thì khốn. Người ta dọa: nếu nuốt phải hột mận thì sẽ bị mọc cây trên đầu. Nghe mà hãi.
Bố tôi là người Tây học, ông chẳng tin gì chuyện giết sâu giết bọ kiểu ấy. Ông cũng chẳng tin gì những tục khảo cây hái thuốc vớ va vớ vẩn nhưng tôn trọng bà nội tôi, ông cũng ăn rượu nếp cùng cả nhà. Bà đi hái thuốc treo lên gác bếp ông cũng không phản đối. Mẹ tôi theo lệ làm mâm cỗ tết mồng năm với thịt ngỗng và mâm cỗ có cả dưa hấu nữa.
Nghe mẹ tôi kể thời xưa ngày tết Đoan Ngọ có nhà còn làm “bùa tui bùa túi” cho trẻ con đeo cổ để trừ bệnh. Bà kể người ta lấy các dải vải màu tết lại thành cái bùa tui bùa túi. Bên trong cục vải ấy người ta bỏ vào ít tro đốt từ những con đỉa bắt ngòai ruộng. Có người đồn: nhúm tro ấy đeo một thời gian lại sinh ra lũ đỉa con bò lổm ngổm chui ra khỏi túi. Tôi nghe hãi quá chẳng hiểu thực hư ra sao.
