ĐTC Phanxicô đã khai mạc phiên khoáng đại đầu tiên của Thượng HĐGM thế giới 14 về ”ơn gọi và sứ mạng của gia đình trong Giáo hội và trong thế giới ngày nay”.
Phiên họp bắt đầu với kinh giờ ba trước sự hiện diện của 258 nghị phụ. Trên bàn chủ tọa, ngồi quanh ĐTC còn có 4 vị HY Chủ tịch thừa ủy, ĐHY Tổng thư ký, ĐHY Tổng tường trình viên, và Đức TGM Tổng thư ký đặc biệt.
Thay mặt ĐTC điều hành phiên họp là ĐHY André Vingt-Trois, TGM Paris bên Pháp.
Huấn dụ của ĐTC
Trong lời khai mạc phiên họp, ĐTC nói: ”Như chúng ta biết, Thượng HĐGM là một sự đồng hành trong tinh thần đoàn thể và công nghị, can đảm chấp nhận sự biểu lộ chân lý trong tự do (parresía), lòng nhiệt mục vụ và đạo lý, sự khôn ngoan, thẳng thắn, luôn nghĩ đến thiện ích của Giáo Hội, của các gia đình, và qui luật tối thượng là phần rỗi các linh hồn.”
”Tôi muốn nhắc nhở rằng Thượng HĐGM không phải là một hội nghị, một phòng để nói, hay là một quốc hội, một nghị viện, nơi mà người ta thỏa thuận với nhau. Trái lại, Thượng HĐGM là một sự biểu hiện Giáo Hội, nghĩa là Giáo Hội đồng hành để đọc thực tại với con mắt đức tin, và với con tim của Thiên Chúa; Thượng HĐGM là Giáo Hội tự hỏi mình về sự trung thành với kho tàng đức tin, kho tàng này, đối với Giáo Hội, không phải là một bảo tàng viện để xem và càng không phải là một bảo tàng viện cần bảo tồn, nhưng là một nguồn mạch sinh động nơi mà Giáo Hội giải khát, và soi sáng kho tàng sự sống.”
”Thượng HĐGM nhất thiết phải tiến hành trong lòng Giáo Hội và trong dân thánh của Thiên Chúa, mà chúng ta là thành phần, trong tư cách là mục tử, tức là người phục vụ. Ngoài ra Thượng HĐGM là một không gian được bảo vệ, trong đó Giáo Hội cảm nghiệm hoạt động của Chúa Thánh Linh. Trong Thượng HĐGM, Chúa Thánh Linh nói qua ngôn ngữ của tất cả những người để cho Thiên Chúa hướng dẫn, Đấng luôn gây ngạc nhiên, vị Thiên Chúa tỏ mình ra cho những người bé mọn những điều mà Ngài giấu kín đối với những kẻ khôn ngoan và trí thức; vị Thiên Chúa đã lập nên luật lệ và ngày thứ bẩy vì con người chứ không ngược lại; Người bỏ 99 con chiên để tìm con chiên lạc; Ngời luôn luôn lớn hơn những tiêu chuẩn luận lý và những tính toán của chúng ta”.
ĐTC nói tiếp: ”Nhưng chúng ta cũng hãy nhớ rằng Thượng HĐGM chỉ có thể là một không gian hoạt động của Chúa Thánh Linh nếu chúng ta những than dự viên có lòng can đảm tông đồ, lòng khiêm tốn theo tinh thần Tin Mừng và cầu nguyện tín thác: lòng can đảm tông đồ không để cho mình sợ hãi đứng trước những cám dỗ của thế giới, không dập tắt nơi tâm hồn con người ánh sáng chân lý, thay thế nó bằng những tia sáng bé nhỏ và nhất thời, và cáng không sợ hãi đứng trước con tim chai đá của một số người, tuy có thiện ý, nhưng làm cho người người xa lìa Thiên Chúa; lòng can đảm tông đồ mang sự sống và không biết cuộc sống Kitô của chúng ta thành một bảo tàng viện những kỷ niệm; lòng khiêm tốn theo tinh thần Tin Mừng biết từ bỏ những hiệp ước riêng và những thành kiến, để lắng nghe các anh em giám mục và làm cho mình được đầy tràn Thiên Chúa, lòng khiêm tốn đưa tới sự chỉ tay không phải chống người khác, để xét đoán họ, nhưng để giơ ta ra với họ, nâng họ trỗi dây và không bao giờ cảm thấy mình ở trên họ”.
”Sự cầu nguyện tín thác là hoạt động của tâm hồn khi ta cởi mở đối với Thiên Chúa, khi ta làm cho tất cả những tiếng đồn của chúng ta im bặt để lắng nghe tiếng nói dịu dàng của Thiên Chúa, Đấng nói trong thinh lặng. Nếu không lắng nghe Thiên Chúa, thì những lời của chúng ta chỉ là những lời không làm mãn nguyện và vô ích. Nếu không để cho mình được Thánh Linh hướng dẫn, thì tất cả những quyết định của chúng ta chỉ là những đồ trang trí thay vì tuyên dương Tin Mừng thì lại che đậy và giấu kín Tin Mừng.”
ĐTC kết luận rằng: ”Anh em thân mến, như tôi đã nói, Thượng HĐGM không phải là một nghị viện nơi mà để đạt tới sự đồng thuận hoặc thỏa hiệp chung, người ta thương thuyết, kết ước với nhau hoặc nhượng bộ nhau, nhưng phương pháp duy nhất của Thượng HĐGM là cởi mở đối với Chúa Thánh Linh với lòng can đảm tông đồ, với lòng khiêm tốn theo tinh thần Phúc Âm, và với lời cầu nguyện tín thác, để chính Chúa hướng dẫn chúng ta, soi sáng và đặt trước mắt chúng ta, không phải những ý kiến cá nhân, nhưng là niềm tin nơi Thiên Chúa, lòng trung thành với Huấn quyền Hội Thánh, thiện ích của Giáo Hội và phần rỗi các linh hồn.”
ĐTC không quên cám ơn ĐHY Tổng thư ký và tất cả các chức sắc, các cộng tác viên của Thượng HĐGM,các nghị phụ, các đại biểu anh em, và mọi thành phần khác. Sau cùng ngài đặc biệt cám ơn các ký giả hiện diện cũng như các ký giả theo dõi từ xa vì sự tham gia và quan tâm.
Phát biểu của ĐHY Tổng thư ký
Tiếp đến ĐHY Lorenzo Baldisseri, Tổng thư ký Thượng HĐGM, lên tiếng. Ngài cám ơn ĐTC vì đã muốn ủy thác cho Thượng HĐGM một đề tài quan trọng, là gia đình, không những có liên quan tới các tín hữu Công Giáo mà thôi, nhưng tất cả các tín hữu Kitô và toàn thể nhân loại, chính vì thế gia đình ở trung tâm sứ mạng mục vụ của Giáo Hội.
ĐHY chào thăm tất cả các tham dự viên và cho biết tổng cộng Thượng HĐGM lần này có 270 nghị phụ chia làm 3 thành phần gồm 42 nghị phụ tham dự do chức vụ, 183 vị được bầu lên 45 vị do ĐTC bổ nhiệm. Các nghị phụ do chức vụ gồm 15 vị thủ lãnh các công nghị của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương, 25 vị đứng đầu các cơ quan trung ương Tòa Thánh, tiếp đến là vị Tổng thư ký và Phó Tổng thư ký của Thượng HĐGM. Ngoài ra có 14 đại biểu của các Giáo hội Kitô Anh em, như Chính Thống, Tin Lành, Anh giáo.
Xét về chức vụ của các nghị phụ có 74 Hồng Y, 6 Thượng Phụ, 1 TGM trưởng, 72 TGM, 102 GM, 2 cha sở và 13 cha dòng.
Thêm vào đó có 24 chuyên gia và 51 dự thính viên. Có 18 đôi vợ chồng tham dự công nghị này.
Tổng số những người có quyền lên tiếng trong Thượng HĐGM lần này là 318 người gồm các nghị phụ, các Đại biểu các Giáo Hội Kitô anh em và các dự thính viên.
ĐHY Baldisseri cũng nhắc lại rằng: Vì Thượng HĐGM hành động ”với Phêrô và dưới Phêrô” (cum Petro et sub Petro), là thủ lãnh và là người canh giữ đoàn chiên duy nhất của Chúa Kitô, nên công nghị GM này cũng là một sự biểu lộ đặc thù sự hiệp nhất của Giáo Hội Công Giáo được xây dựng trên nền tảng của các tông đồ, trong đó Simon Phêrô là đá tảng (Xc Mt 16,18), môn đệ được Thầy tuyển chọn để ”củng cố các anh em trong đức tin duy nhất” (Xc Lc 22,32).
ĐHY Tổng thư ký cũng nói đến hành trình dài của Thượng HĐGM về gia đình từ khóa họp đặc biệt hồi năm ngoái đến khóa họp thường lệ hiện nay. Mục đích chúng ta theo đuổi là ”Loan báo với niềm vui và lòng xác tín ‘tin mừng” về gia đình’.
ĐHY Baldisseri gợi lại các giai đoạn mà Thượng HĐGM về gia đình đã trải qua, từ việc quyết định đề tài, đến việc soạn tài liệu đề cương để chuẩn bị, tham khảo ý kiến và soạn tài liệu làm việc. Trước đó là việc bổ nhiệm các chức sắc cho công nghị GM thế giới này. ĐTC đã quyết định bổ nhiệm thêm một vị Chủ tịch thừa ủy thứ tư là ĐHY Wilfried Napier, dòng Phanxicô, TGM giáo phận Durban ở Nam Phi.
Về phương pháp tiến hành khóa họp hiện nay, ĐHY Baldisseri cho biết Thượng HĐGM tiến hành theo 3 giai đoạn dựa theo 3 phần của tài liệu làm việc. Việc phát biểu của các nghị phụ cũng diễn ra theo sự phân chia như thế và tổng cộng có 18 phiên họp khoáng đại, 13 phiên họp nhóm được phân chia theo các ngôn ngữ, Ngoài ra, khi không có phiên họp nhóm. mỗi ngày từ 6 đến 7 giờ chiều có phần phát biểu tự do.
Sở dĩ có thay đổi trên đây vì các nghị phụ đã yêu cầu đề cao giá trị của các cuộc thảo luận nhóm, trong có có sự tham dự tích cực hơn vào cuộc trao đổi, sự đối chiếu trực tiếp và tức thời giữa các nghị phụ cùng một ngôn ngữ, và trong các phiên họp nhóm, các dự thính viên và đại biểu các Giáo Hội Kitô Anh em có thể lên tiếng.
Về Ủy ban soạn bản tường trình chung kết, ĐHY Baldisseri cho biết ĐTC đã bổ nhiệm một Ủy ban soạn Bản tường trình chung kết của Thượng HĐGM, đứng đầu là ĐHY Peter Erdoe, TGM Esztergom-Budapest bên Hungari, Tổng tường trình viên của Công nghị GM này và có 9 thành viên, đứng đầu là Đức Cha Bruno Forte, TGM Chieti-Vasto (Italia), Tổng thư ký đặc biệt của Thượng HĐGM thứ 14.
Ủy ban theo dõi và đúc kết mỗi phần của khóa họp. Bản tường trình chung kết sẽ được bỏ phiếu vào sáng thứ bẩy 24-10 rồi đệ lên ĐTC để tùy ngài quyết định.
Bản tường trình các cuộc hội thảo nhóm về 3 phần của công nghị sẽ được công bố và trong 3 tuần lễ nhóm họp, sẽ có những cuộc họp báo ngắn để tường trình cho giới báo chí về Thượng HĐGM. Có một số nghị phụ sẽ tham dự các cuộc họp báo này. Các nghị phụ được tự do thông tin cho giới báo chí theo sự suy xét và trách nhiệm của mình.
ĐHY Baldisseri nhắc lại điều ĐTC nhiều lần nhấn mạnh, theo đó Thượng HĐGM phải là một ”không gian được bảo vệ để Chúa Thánh Linh có thể hoạt động trong đó, và để các nghị phụ được tự do bày tỏ ý kiến một cách thẳng thắn và tự do”.
Phát biểu của ĐHY Tổng tường trình viên
Bài tường trình của ĐHY Baldisseri kết thúc lúc 10 giờ rưỡi. ĐTC và các nghị phụ được 30 phút giải lao và tái nhóm lúc 11 giờ, để nghe ĐHY Peter Erdoe, TGM Esztergom- Budapest, Hungari, Tổng tường trình viên, đã đọc một bản tường trình dẫn nhập, dựa trên 3 phần của tài liệu làm việc, cũng là 3 đề tài cho 3 giai đoạn thảo luận trong Thượng HĐGM lần này là:
Thứ 1. Lắng nghe những thách đố về gia đình (Tài liệu làm việc, nn.6-36)
Thứ 2. Phân định ơn gọi gia đình (Tài liệu làm việc, nn.37-38)
và sau cùng là Sứ mạng của gia đình ngày nay (Tài liệu làm việc, nn.69-147).
ĐHY lần lượt quảng diễn nội chung của ba phần trên đây, dựa theo đó, các nghị phụ và các dự thính viên, các đại biểu anh em sẽ trình bày ý kiến, trong các phiên khoáng đại cũng như trong các cuộc thảo luận nhóm được phân chia tùy theo ngôn ngữ.
Sau bài của ĐHY Erdoe, các nghị phụ đã nghe một dự thính viên phát biểu, trước khi đến lượt các nghị phụ lên tiếng cho đến khi phiên họp thứ I kết thúc lúc 12 giờ rưỡi.
Các nghị phụ tiếp tục phát biểu cả trong phiên khoáng đại thứ hai vào ban chiều từ lúc 4 giờ rưỡi đến 7 giờ. Trong phiên này, có phần phát biểu tự do từ lúc 6 đến 7 giờ tối.
G. Trần Đức Anh OP (gxdaminh.net)
