'Đại dịch đẻ mổ' trên toàn cầu

Tỷ lệ đẻ mổ tăng vọt trong những năm gần đây.

Brazil, nơi có tỷ lệ đẻ mổ là 56%, đã ra các biện pháp mới nhằm tránh việc phẫu thuật không cần thiết.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nói đây là khuynh hướng trên toàn cầu, và có nhiều lý do khác nhau khiến các bà mẹ không muốn sinh con theo cách tự nhiên.

Nay, cần phải có một mẫu đơn với chữ ký của bà mẹ sắp sinh con và các báo cáo bắt buộc, trong đó nêu các lý do y tế cần thiết phải mổ do các bác sỹ viết. Đó là hai trong số các biện pháp bắt đầu có hiệu lực tại Brazil nhằm đối phó với 'đại dịch đẻ mổ.

Quốc gia ở vùng Mỹ - Latin này đi đầu thế giới trong trào lưu đẻ mổ, là quá trình phẫu thuật nhằm lấy em bé ra thay vì để người mẹ trở dạ sinh con một cách tự nhiên.

Quá nửa trẻ sơ sinh tại quốc gia có 200 triệu dân được sinh bằng hình thức đẻ mổ, WHO nói.

Việc phẫu thuật này là cần thiết trong các trường hợp sinh tự nhiên có thể gây hại cho bà mẹ hoặc thai nhi.

Tuy nhiên, các cuộc mổ định trước theo yêu cầu của thai phụ mà không vì lý do y tế đang tăng mạnh.

Việc lạm dụng kỹ thuật đẻ mổ không chỉ xảy ra tại Brazil mà còn lan tràn khắp nơi trên thế giới.

"Với hơn 35 năm kinh nghiệm trong nghề, tôi thấy tình trạng đẻ mổ tăng khủng khiếp trong 10 năm qua. Điều kiện chăm sóc sản khoa cần phải được xem xét nhằm đảm bảo là mọi phụ nữ đều được quan tâm, nhưng không để xảy ra tình trạng lạm dụng dịch vụ," Marleen Temmerman, giám đốc Khoa Sức khỏe Sinh sản của WHO nói.

Tỷ lệ đáng báo động

Cộng đồng y tế thế giới có nhận định chung rằng tỷ lệ đẻ mổ nếu ở mức 10%-15% là chấp nhận được ở bất kỳ quốc gia nào.

Kể từ 1985, tức thời điểm WHO đưa ra mục tiêu đó, việc lựa chọn hình thức đẻ mổ đã được theo dõi kỹ càng - nhưng tới mức nào là quá nhiều?

Người ta tính rằng nếu tỷ lệ đẻ mổ là 10% thì tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và thai sản sẽ giảm, bởi sẽ có nhiều phụ nữ có cơ hội được cứu sống nhờ hình thức phẫu thuật này.

Nhưng không có bằng chứng nào cho thấy tỷ lệ tử vong sẽ giảm hơn nữa nếu như tỷ lệ đẻ mổ tăng cao hơn 15%, rõ rệt nhất là ở các nước như Brazil hay Cộng hòa Dominic, nơi có tỷ lệ đẻ mổ vào khoảng 56% tổng các ca sinh nở.

Đứng tiếp theo trong danh sách là các nước Ai Cập (51,8%), Thổ Nhĩ Kỳ (47,5%) và Italy (38,1%), cũng là nước đứng thấp nhất ở châu Âu.

Mexico, Iran và Hoa Kỳ cũng có nhiều ca đẻ mổ.

Đáng chú ý là Trung Quốc không nằm trong nhóm hàng đầu - chỉ 25% các ca sinh nở là được phẫu thuật - nhưng 32% trong số đó lại không phải vì lý do y tế, khiến Trung Quốc trở thành quốc gia tồi nhất trong bảng xếp hạng các nước có các ca đẻ mổ không cần thiết cao nhất.

Lựa chọn của sản phụ hay ngành kinh doanh béo bở?

Các chuyên gia nói rằng hồi trước thập niên 1990, tức thời điểm việc mổ đẻ tại Brazil bắt đầu được điều chỉnh theo quy định pháp luật, thì việc này được coi như thủ thuật "hai trong một", cho phép mổ lấy hài nhi ra đồng thời triệt sản bằng cách phẫu thuật ống dẫn trứng. Do đó, biện pháp này được nhiều phụ nữ không muốn sinh thêm con ưa dùng.

Nay, việc đẻ mổ có vẻ tiện lợi hơn cho bác sỹ, bởi họ có thể lên lịch mổ cụ thể thay vì phải đón nhận các cuộc gọi bất ngờ nếu sản phụ trở dạ trong đêm, hoặc thay vì phải chờ đợi đau đẻ trong nhiều giờ thì ca phẫu thuật có thể lên kế hoạch gây mê trong ngày.

Điều này cũng có nghĩa là người ta có thể thu lợi được nhiều hơn so với việc đỡ đẻ thông thường.

"Quan niệm chung là mổ đẻ đạt tiêu chuẩn vàng so với đẻ thường. Thông điệp mà cộng đồng y tế đưa ra là đẻ mổ thì hiện đại, tiệt trùng trong khi sinh tự nhiên thì xấu xí, bẩn thỉu," bác sỹ Simone Diniz từ Khoa Sức khỏe Cộng đồng tại Đại học Sao Paulo nói.

Bác sỹ Diniz tin rằng nhiều phụ nữ cảm thấy bị áp lực từ bác sỹ, hộ lý là phải chọn hình thức đẻ mổ, và đó là "cỗ máy kiếm tiền" trong ngành công nghiệp sản khoa.

Tuy có dịch vụ chăm sóc y tế miễn phí nhưng giới nhà giàu ở Brazil thường có bảo hiểm tư nhân, và do đó dịch vụ đẻ mổ trong các bệnh viện tư tăng vọt.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở các nước khác.

Chẳng hạn như tại Italy, một cuộc thăm dò dư luận cho thấy người ta chọn hình thức đẻ mổ do "sợ đau" và "đỡ chật vật", mà thường là ít ra máu hơn, đứa trẻ sinh ra gặp ít rủi ro hơn.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí chuyên về sinh sản "BMC Pregnancy and Childbirth" hồi 2013 cũng cho thấy 33% các phụ nữ chọn hình thức phẫu thuật bởi nếu sinh nở tự nhiên thì không được gây tê ngoài màng cứng.

"Đây là chính sách sức khỏe cộng đồng, hệ thống y tế không đảm bảo thực hiện gây tê ngoài màng cứng ở tất cả các trung tâm hộ sinh," Ana Pilar Betran, quan chức y tế tại WHO, người đã nghiên cứu kỹ về tình hình ở Ý, nói.

Không thể rặn đẻ?

Ở các nơi khác, ám ảnh về việc hỏng dáng người đóng vai trò quan trọng. Nhiều bà mẹ khi sinh nở tự nhiên phải rạch tầng sinh môn, cho nên người ta muốn tránh bằng mọi giá, bác sỹ Temmerman nói.

Nhu cầu giữ gìn vẻ hấp dẫn tình dục đang là chủ đề nóng bỏng tại Mỹ - Latin, khiến cho đẻ mổ càng trở nên lựa chọn ưa thích tại các nước như Mexico và Cộng hòa Dominic, và ngay cả ở Chile và Argentina, bác sỹ Diniz nói thêm.

Việc các bác sỹ lo sợ phải gánh trách nhiệm pháp lý càng làm cho lựa chọn này trở nên phổ biến, nhất là tại các quốc gia như Mỹ, nơi mà một vụ sai sót khi hành nghề có thể dẫn tới việc phải bồi thường hàng triệu đô la.

Thế còn ở Trung Quốc, một trong số các nước có tỷ lệ đẻ mổ cao, thì các bà mẹ muốn con cái chào đời vào ngày đẹp, giờ đẹp cho được may mắn cả đời.

Tại các nước có tỷ lệ đẻ mổ rất thấp như ở các nước Phi châu Niger, Chad, Ethiopia và Burkina Faso, chỉ 2% các ca sinh nở được thực hiện bằng biện pháp phẫu thuật. Tỷ lệ này là do các sản phụ không được tiếp cận đầy đủ vào hệ thống chăm sóc y tế.
(bbc.com)