Năm người phụ nữ Trung Quốc ngồi thẳng lưng trên ghế, túi xách tay hàng hiệu để ở dưới chân, tập trung lắng nghe một phóng viên ảnh của tạp chí Tatler của Trung Quốc giảng về cách tạo dáng như thế nào ở nơi công cộng. Anh đang nói về cách trang điểm, ánh sáng....
Căn phòng được trang trí giấy dán tường Pierre Frey và các học viên nhâm nhi trà pha trong bộ ấm chén Bernardaud. Tay cầm sổ, họ đang ghi chép những điều nên và tránh làm trước ống kính máy ảnh.
Khóa học “Cách tạo dáng thanh lịch trước ống kính” là một trong những lớp của Viện Sarita, một mô hình hiện đại của trường nghi thức xã giao châu Âu cung cấp dịch vụ cho người mới giàu Trung Quốc.
Những lớp khác do trường thực hiện là ở quận Sanlitun hiện đại của Bắc Kinh, gồm các lớp dạy dỗ trẻ em, kiểu cách ăn uống tao nhã và cách phát âm tên các thương hiệu nổi tiếng.
'Giàu nhưng quê'
“Phần lớn các khách hàng của tôi từng có những lúc bối rối khi ra nước ngoài hay khi ăn tối bàn bạc chuyện làm ăn. Họ tới đây vì họ muốn học cách ứng phó tốt hơn,” bà Sara-Jane Hồ, một phụ nữ ăn mặc hết sức chải chuốt và là người thành lập trường, ngồi trong phòng khách bày toàn đồ nội thất cổ nhập từ Pháp, nói.
“Chủ yếu là học cách ứng xử trong môi trường quốc tế,” bà Hồ nói. Bản thân bà từng học nghi thức xã giao ở Viện Villa Pierrefeu-Thụy Sĩ, một trong những trường hàng đầu về nghi thức trên thế giới.
Cho tới nay, bà đã thu hút được vài trăm người Trung Quốc giàu có tới học. Bà sẽ mở một chi nhánh ở Thượng Hải vào tháng Năm.
Với 190 tỷ phú và hơn hai triệu triệu phú thì Trung Quốc chỉ thua Mỹ về số lượng cá nhân có giá trị tài sản lớn, theo nghiên cứu của tạp chí Forbes và Boston Consulting Group.
Trong số này, nhiều khối tài sản đã phát triển nhanh song song với nền kinh tế mới mở rộng của Trung Quốc và với các cơ hội kinh doanh cấp số nhân. Một số nhà giàu mới nổi thì không có mấy kiến thức, ít được đào tạo về cách cư xử trong trong các hội nghị kinh doanh quốc tế và những lúc giao tế.
“Đất nước này đã quá cô lập trong 30 năm qua,” bà Hồ nói. “Nhiều người đã trở nên giàu có trong một thời gian quá ngắn. Sự thay đổi đã tạo rất nhiều sức ép đối với cá nhân.”
Kết quả là các doanh nhân nhận thức được rằng họ quá vụng về, thô lậu trước các đối tác Tây Âu hoặc Châu Á.
Sự khéo léo tế nhị có thể làm các giao dịch kinh doanh được dễ dàng hơn. “Chỉ đơn giản như biết cách sử dụng thành thạo dao, dĩa trong bữa ăn cũng có thể giúp tăng lợi thế để giành hợp đồng rồi,” James Hebbert nói. Ông là đại diện của Seatton, một trường chuyên đào tạo về nghi thức xã giao ở Trung Quốc.
Khát vọng 'lột xác'
Các khách hàng tham dự lớp học nghi thức giao tế ở Trung Quốc bao gồm các quan chức chính phủ, trẻ em được du học ở nước ngoài, các bà vợ sẽ phải tiếp trọng khách và những người thích du lịch nước ngoài.
“Với phạm vi đào tạo rộng này thì nhu cầu là rất lớn,” Hebbert nói. Khách hàng của ông lúc đầu chủ yếu là tài xế hãng Rolls Royces muốn ăn mặc cho đúng cách, sau đó là tầng lớp trung lưu mong muốn có kinh nghiệm về lối sống ở Anh.
“Chỉ trong vài năm tôi chứng kiến một sự chuyển đổi thực sự về khách hàng. Người Trung Quốc đi du lịch ngày càng nhiều. Họ trông thấy cái lợi thế lớn của việc hiểu biết quốc tế."
Nếu như việc học cách bóc vỏ cam bằng dao và dĩa có vẻ như hơi quá hình thức ở Châu Âu thì ở Trung Quốc, những người mới giàu sẵn sàng trả những khoản tiền không nhỏ để học được sự cảnh vẻ hỗ trợ cho địa vị mới có của họ.
“Lần tới, khi đi Milan và ăn tối ở một khách sạn sang trọng thì tôi có thể tự tin nói với chồng tôi là không nên cầm dao ăn như cầm dao găm,” một học viên khóa dạy phép xã giao Tây Âu nói. Người muốn ẩn danh này dự khóa học với James Hebbert ở Thượng Hải.
Hebbert tính phí 20.000 nhân dân tệ (3.243 USD) một khóa buổi chiều cho nhóm 10 người.
Khóa được ưa thích nhất của Viện Sarita mang tên “Làm chủ tiệc”, có phí 100.000 nhân dân tệ (16.216 USD) trong 12 ngày. Khóa học này dạy khách hàng các kỹ năng từ cách tiếp chuyện xã giao ban đầu cho đến cách dùng rượu vang với đồ ăn.
'Bất lịch sự'
Giới truyền thông và ngay cả Chủ tịch Trung Quốc đã phê phán một số du khách Trung Quốc về cách cư xử khi ra nước ngoài.
Trong chuyến đi tới Maldives, ông Tập Cận Bình đã khuyên công dân Trung Quốc nên “văn minh hơn nữa khi đi du lịch nước ngoài.”
Với hơn 100 triệu người Trung Quốc đi du lịch trong năm 2014 thì việc ứng xử thô lỗ đã bị bêu xấu khá nhiều trên báo chí quốc tế. Những điều tệ nhất từng được nhắc tới là du khách Trung Quốc làm hỏng mặt tượng Ai Cập, té nước sôi vào tiếp viên hàng không và đái bậy.
Trong tháng 10, Cục Du lịch Quốc gia Trung Quốc đã ra hướng dẫn nghiêm ngặt về cách cư xử khi đi du lịch.
Cuốn cẩm nang 64 trang cảnh báo các du khách Trung Quốc là không được tiểu tiện trong bể bơi, không ăn cắp áo phao trên máy bay và không dẫm giầy dép lên bệ xí bệt. Các hình phạt về những hành động như vậy bao gồm phạt tiền người hướng dẫn du lịch và liệt vào sổ đen những du khách thô lỗ.
“Người Trung Quốc thiếu cách cư xử lịch lãm. Đây không chỉ là điều cha mẹ dạy bảo. Tôi luôn ngạc nhiên khi nhiều người giữ cửa cho tôi đi qua khi ở Paris. Điều này không bao giờ xảy ra ở Trung Quốc,” Yue-Sai Kan nói. Gương mặt người Mỹ gốc Hoa này là người dẫn chương trình TV và là tác giả cuốn Nghi thức giao tế cho người Trung Quốc hiện đại.
Cuốn sách của bà rất ăn khách tại Trung Quốc, với hơn 3 triệu bản đã được bán ra. Ngày nay, bà Kan giảng về nghi thức xã giao và đào tạo các thí sinh Trung Quốc cho đợt thi Hoa Hậu Hoàn Vũ.
Di sản Cách mạng Văn hóa?
Trong khi một số điều bị những người phương Tây coi là thô lỗ xuất phát từ vấn đề văn hoá (quan niệm về khoảng không công cộng và riêng tư ở Trung Quốc là rất khác) thì những thói xấu khác lại bắt nguồn từ thời Cách mạng Văn hóa, thời mà tất cả những gì tinh tế, tao nhã đều bị đánh giá là tư sản và bị chà đạp tàn tệ.
“Thử nghĩ khi bạn đang phải tranh cướp giành giật thức ăn thì bạn còn nghĩ gì về khoảng không riêng tư được nữa,” bà Hồ giải thích.
Cái có thể bị coi là bất lịch sự ngày nay với người mới tới Trung Quốc như xô đẩy, chen lấn khi xếp hàng, nói to hoặc ngoáy mũi nơi công cộng thì đa số người Trung Quốc lại coi là bình thường.
Tuy nhiên, với việc Trung Quốc mở cửa và giao lưu với thế giới thì dân chúng ngày càng hiểu họ bị nước ngoài đánh giá họ như thế nào.
Bộ mặt mới
Để tách mình ra khỏi tiếng xấu này, nhiều người thuộc giới thượng lưu mới đang tìm sự tao nhã lịch thiệp ở các trường nghi thức xã giao. Đồng thời họ cũng đang tìm cách hành xử đẹp như tạo một thước đo mới cho biểu tượng của địa vị cá nhân.
“Người Trung Quốc hiểu rằng vị thế của họ là một cường quốc lớn nhất thế giới đã đưa họ vào một hoàn cảnh buộc họ phải học hỏi những nền văn hoá và cách cư xử ở các nước khác nhằm tạo thuận lợi cho quan hệ chính trị và kinh doanh,” Viviane Neri, lãnh đạo Viện Villa Pierrefeu viết trong một email.
“Trước đây, đó là việc sở hữu một xe hơi to,” Hebbert nói. “Ngày nay, người giàu đang đi tìm một cái gì khác để tạo sự khác biệt.”
Bài gốc tiếng Anh đã được đăng trên BBC Capital.
(bbc.co.uk)
